Mapa - Ostrawa (Ostrava)

Ostrawa – miasto w Czechach przy północnym krańcu Bramy Morawskiej, na granicy Śląska Cieszyńskiego, Śląska Opawskiego i Moraw, u ujścia do Odry dwóch rzek: Opawy i Ostrawicy.

Stolica kraju morawsko-śląskiego, okręgu terytorialnego kraj północnomorawski i powiatu Ostrawa-miasto. Ważny ośrodek komunikacyjny i gospodarczy Czech. Na początku 2022 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą niemal 280 tys., Ostrawa zajmowała trzecie miejsce pod względem liczby ludności (po Pradze i Brnie) w Republice Czeskiej.

W mieście rozwinął się przemysł energetyczny, maszynowy, chemiczny, materiałów budowlanych, papierniczy oraz spożywczy.

Przez teren osady od najdawniejszych czasów biegł szlak bursztynowy, a następnie szlak handlowy z Moraw na Górny Śląsk. W VIII pojawiły się osiedla słowiańskie, a w X gród Gołęszyców.

Granica Śląska z Morawami została uregulowana na rzece Ostrawica w grudniu 1261 co potwierdzono w specjalnym dokumencie wystawionym przez nowego króla czeskiego Przemysła Ottokara II. Akt lokacyjny miasta nie zachował się, a pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1279, mówiąca o spotkaniu praskiego biskupa Tobiasza z Bechyně z biskupem ołomunieckim Brunonem ze Schauenburku mającym mieć miejsce w biskupim mieście Ostrawie leżącym za opawską prowincją. Historycy domniemują, że prawa miejskie udzielono Ostrawie pomiędzy 1268 a 1278. Postępująca kolonizacja miasta odznaczyła się rosnącą liczbą rodzin niemieckich, która stopniowo zmieniała czysto słowiański charakter miasta.

W 1290 roku prawobrzeżna Ostrawa leżąca na terenie Śląska (w odróżnieniu od części morawskiej) stała się własnością książąt cieszyńskich, w związku z podziałem księstwa opolskiego. Z 1380 roku pochodzi pierwsza wzmianka o dwóch oddzielnych Ostrawach. Obecna Śląska Ostrawa nazywała się wówczas Wendyjską (Słowiańską), naprzeciw niej Morawską Ostrawę oznaczono jako Niemiecką pod koniec XV wieku, mimo że właśnie wówczas w mieście zaczęła wyraźniej zaznaczać swoją obecność społeczność czeska. W końcu XIV zamek w Polskiej Ostrawie przeszedł w ręce szlacheckie, stając się ośrodkiem dóbr, zwanych „państwem polskoostrawskim”, natomiast Morawska Ostrawa w skład dóbr hukwaldzkich. W średniowieczu Morawska Ostrawa zasiedlona została przez osadników z Niemiec. Przez całe wieki była małym miasteczkiem, którego ludność trudniła się rzemiosłem. Od 1714 Polska Ostrawa była własnością rodu Wilczków. W 1763 w okolicach miasta odkryto znaczne złoża węgla kamiennego. Od tego czasu, aż do 1994 kiedy zaniechano wydobycia, datuje się intensywny rozwój miasta jako ośrodka górniczego i przemysłowego. Po kryzysie gospodarczym w latach 70. XIX wieku przemysł górniczy rozwinął się w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim jako najważniejsza gałąź przemysłu w regionie. Otwierano szereg nowoczesnych kopalń, a miejscowa ludność nie była już w stanie spełnić zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą, stąd w rejon sprowadzono dziesiątki tysięcy imigrantów z Galicji. W 1900 roku usamodzielnił się powiat polityczny Morawskiej Ostrawy a Polacy otworzyli Dom Polski. W 1910 liczba mieszkańców polskojęzycznych wyniosła 12849 (ponad 10%, a w północnych zurbanizowanych gminach ponad 20%), o ile w rzeczywistości nie była większa – w powstałym w 1904 roku powiecie sądowym polsko-ostrawskim było to w 1910 ponad 20%, ale w wielu gminach wskutek nacisku czeskiej administracji odsetek deklaracji języka polskiego drastycznie spadł w porównaniu do 1900 roku. Była to część konfliktu narodowościowego jaki wybuchł na dobre na początku XX wieku. Już wtedy czescy aktywiści zabiegali o zmianę nazwy Polskiej Ostrawy na Śląską, co jednak doszło do skutku dopiero 27 listopada 1919, po uzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację. Po powstaniu państwa czechosłowackiego powstała idea stworzenia Wielkiej Ostrawy. Projekt z 1919 przewidywał połączenie 15 gmin: Morawska Ostrawa, Przywóz, Witkowice, Mariánské Hory, Zábřeh nad Odrou, Nová Ves, Hrabůvka, Svinov, Kunčice nad Ostravicí, Malé Kunčice, Polska Ostrawa, Muglinov, Hruszów, Radwanice i Michałkowice. Po szeregu wydanych ustaw i rozwiązaniu szeregu punktów spornych o przynależność nowego tworu administracyjnego do Moraw lub Śląska projekt odchudzono tylko do 7 morawskich gmin: Morawskiej Ostrawy, Przywozu, Witkowic, Mariánskich Hor, Zábřehu nad Odrou, Novej Vsi i Hrabůvky, które miały zostać połączone w jedno miasto o nazwie Morawska Ostrawa. Nowa ustawa weszła w życie 1 stycznia 1924. Pierwszym komisarzem został Jan Prokeš. Komisja administracyjna składała się z 31 Czechów, 9 Niemców i 2 Żydów. Nowe miasto miało 4029 hektarów i 113 709 mieszkańców. W sąsiedniej Śląskiej Ostrawie powstał konkurencyjny projekt przyłączenia do niej Hruszowa, Muglinowa, Michałkowic i Radwanic, jednak nie zgodziły się na to Radwanice i Muglinów.

Po zajęciu Czechosłowacji przez wojska niemieckie doszło do zrealizowania pierwotnego planu Wielkiej Ostrawy. 1 lipca 1941 do Morawskiej Ostrawy przyłączono Śląską Ostrawę, Hruszów, Kończyce Wielkie, Kończyce Małe, Michałkowice, Muglinów i Radwanice z powiatu frydeckiego, oraz Hrabovą, Novą Bělę, Starą Bělę i Výškovice z powiatu morawskoostrawskiego. Kres drugiej wojny światowej w okolicach Ostrawy nadszedł wraz z nadejściem Armii Czerwonej w kwietniu 1945 roku. Wiele z miejscowości przyłączonych przez Niemców do Morawskiej Ostrawy czasowo się usamodzielniło. W dniu 10 maja 1945 roku w Ostrawie uruchomiono dla Niemców obóz Hanke, w którym życie straciło co najmniej 231 osób. W latach 50. w pobliskiej Porubie zaczęło powstać nowe osiedle socjalistyczne. Do Ostrawy przyłączono je w 1957. Kolejne osiedla z wielkiej płyty powstały w następnych dziesięcioleciach w południowej części miasta.

Obecnie Ostrawa zmienia swój wizerunek i nastawia się na turystów, inwestując w kolejne atrakcje miejskie oraz w renowację zabytkowych obiektów, których na jej terenie znajduje się znaczna liczba.

Ostrawa jest stolicą kraju morawsko-śląskiego (cz. Moravskoslezský kraj). Wraz z Boguminem (cz. Bohumín) tworzy ważny węzeł kolejowy. Ostrawa ma także międzynarodowy port lotniczy Ostrawa-Mošnov. Znajduje się tam także polski konsulat generalny.